In de vroege jaren tachtig was er een strijd gaande onder chauffeurs tegen de komst van de tachograaf. Dat wil zeggen, niet tegen het ding zelf, maar tegen de gevolgen er van. Chauffeur Jan Douwma uit het Friese Dokkum vond het van de gekke dat chauffeurs zelf hun eigen bewijslast moesten aandragen van snelheidsovertredingen. Hij kreeg de handen van de collega’s op elkaar en dat leidde tot stakingen en zelfs blokkades. Wij zochten Jan op in Dokkum om bij te praten.

We spreken Jan in zijn studio, want dat is de beste benaming van zijn kantoor. De wanden zijn volledig gevuld met planken met zendapparatuur en verder zijn er talloze herinneringen aan zijn leven langs de weg. Zo hangen de vaantjes die voor de voorruit van zijn truck hingen aan de wand, maar zijn er ook vlaggetjes en bordjes van de Truckers Club Holland waarvan Jan mede oprichter en voorzitter was. Hoewel Jan lichamelijk de nodige problemen heeft is hij verbaal nog net zo sterk als in zijn jaren als chauffeur en voorvechter voor de TCH.

27 Mc

Veertig jaar na de blokkade van de rotonde in Heerenveen wordt Jan nog steeds fel als hij er over praat. ,,Chauffeurs zijn echt de enige mensen op deze wereld die hun eigen bewijs aan moeten dragen. Ik vind het onterecht dat een Duitser een bekeuring voor een snelheidsovertreding  kan geven die je een week eerder in Frankrijk hebt begaan. Met de komst van de tachograaf had ik geen problemen maar het ging mij om dat principe’’. Jan is inmiddels 75 jaar oud en hij rijdt al jaren niet meer. Allerlei fysieke ongemakken zorgen er voor dat hij niet meer mag autorijden en hij slijt zijn dagen vooral met de 27 Mc apparatuur die hij verzameld heeft. ,,Ook voor het legaliseren van de 27 Mc hebben we gestreden, en dat was ook de reden voor het oprichten van de Truckers Club Holland, kortweg TCH. We hebben op een zaterdagmiddag afgesproken bij Routiers Nunspeet met zes man en dat was de start van de TCH. De oprichters waren Freek van Geijtenbeek, Jan van Dam, Hans Thoen en Rijer van Triest, Willem de Jongh en ik zelf. In onze glorietijd hadden we maar liefst drieduizend leden en we gaven vier keer per jaar een blad uit’’ aldus Jan. Het leuke is dat het logo van de TCH een heel eigen leven is gaan leiden, want dat zie je nog steeds achter de voorruit van menige truck.

Mooie reizen

Jan begon zijn chauffeurscarriere bij Van der Zee uit Dronrijp waar hij een Henschel combinatie kreeg. ,,We reden toen een lijndienst naar Oostenrijk met dat ding, eerst met twee man. Er zat een hele grote cabine op met brede bedden maar vermogen zat er niet in. Ik vond het eigenlijk maar linke soep, want in die tijd kwamen de Volvo F88’s en de Scania’s 110 Super op de weg en die vlogen ons links en rechts voorbij. De oude Henschel reed namelijk maar 72 kilometer per uur’’. Later reed hij onder andere voor De Bruin uit Surhuisterveen, Berg uit Marrum en Van Bemmelen. ,,Ik ben heel Europa door geweest met vrachtwagens en ik heb een prachtige tijd gehad. Het was soms heftig en ik heb veel mooie, maar ook nare dingen meegemaakt. Toch had ik het voor geen goud willen missen’’ aldus Jan.

Alarmkanaal 19

Jan kwam onderweg bij toeval in contact met de zendapparatuur. Ladingschade zorgde er voor dat een klant een exemplaar weigerde waardoor Jan het doosje meenam in de cabine. ,,Ik ben daar toen wat mee gaan rommelen en dat was best aardig. Later tikte ik in Hamburg zo’n setje op de kop en dat vond ik echt super. Telefoon bestond niet in die tijd, althans niet mobiel. Met de TCH hebben we toen chauffeurs geïnformeerd over de 27 mc en we hebben toen ook een noodkanaal opgestart. Bij Kanters in de Moerdijk en bij De Lichtmis bij Nieuwleusen hadden we krachtige antennes in een hoge mast waarmee we heel Nederland konden bereiken. Door een centraal telefoon nummer konden mensen dan chauffeurs oproepen bij calamiteiten. Ieder heel uur na het nieuws riepen we dan om op kanaal 19. Soms was een chauffeur zoek, of er waren thuis omstandigheden waarvoor een chauffeur even naar huis moest bellen. Het systeem werkte prima maar inmiddels natuurlijk al lang achterhaald door de telefoon’’.

Neelie Smit Kroes

Jan was altijd al een prominente chauffeur die zijn mening niet onder stoelen of banken stak. Hij beklom de barricades om een lans te breken voor zijn collega’s en dat deed hij met verve. Met zijn onafscheidelijke cowboyhoed trad hij regelmatig op als woordvoerder voor de collega’s en daarmee haalde hij menig maal de Nationale televisie. Jan: ,,Wij vielen op en we werden door de toenmalige minister van Verkeer en Waterstaat, Neelie Smit Kroes,  een paar keer uitgenodigd om mee te praten. Ik heb toen heel hard gepleit voor contourverlichting. Zelf had ik oranje lampjes aan de zijkant gemaakt, maar dat was illegaal want dat moesten reflectors zijn. Als je dan in de bieten reed dan waren die reflectors na een uur al onzichtbaar. De ambtenaren vonden het allemaal maar kermisverlichting. Eén van hun had ook problemen met de lichtbak waar Volvo toen mee kwam. ,,Als er zo’n truck aan komt dan kunnen de mensen wel denken dat het een bus is’’ zei de ambtenaar. ‘Nou, als ik dan niet bij de halte stop en kaartjes ga verkopen dan is er toch niks aan de hand?’ was het commentaar van Jan. Toch heeft die lichtbak het nooit gehaald in de Nederlandse wetgeving. De contourverlichting overigens wel, en daar is Jan terecht trots op.

Truckers Club Holland

De TCH zette zich ook in voor de problemen rondom het lastafhankelijk remventiel wat in die tijd verplicht werd. ,,Dat was zo lomp afgeregeld dat de henger leeg je soms stuiterend voorbij kwam. Levensgevaarlijk was dat. Later is dat allemaal veel beter geworden met de komst van luchtvering’’. Ook de invoering van de begrenzer kon niet op de steun van de TCH rekenen, maar ook die strijd werd niet gewonnen. Toen Jan arbeidsongeschikt raakte, nu al weer dertig jaar geleden verwaterde de TCH en kwamen ook de bladen niet meer uit. Jan en zijn vrouw Trijntje stortten zich daarna op Country Line Dancing en al snel had hun club in Dokkum tachtig leden. Ook daar kon Jan zijn hoed op houden, en die hoed draagt hij nog steeds als hij de deur uit gaat.

Een end weg

Er werd ook een film gemaakt over Jan zijn avonturen onderweg. Het was waarschijnlijk in 1980 en Jan is in ‘Een end weg’ met zijn Scania 141 voor Berg Transport onderweg naar Italië. In de 30 minuten durende film zie je Jan in een Scania jack met uiteraard een TCH badge er op en met een schapenvachtje op de stoel een rit naar Italië maken. De beeldkwaliteit is niet geweldig meer maar de sfeerbeelden zijn prachtig.